كلام:عصمت پيامبر در قرآن
عصمت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ در نگهداري قرآن
مرحله دوم عصمت رسول الله ـ صلّي الله عليه و آله ـ اين است كه آن حضرت هر چه را كه فهميده و از خداوند دريافت داشت، به درستي حفظ و نگهداري ميكند و سهو و نسيان در قلمرو حفظ او راه ندارد، چنان كه خداي سبحان دربارهي اين شأن ايشان ميفرمايد « سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسَى »[9] يعني ما قرآن را بر تو قرائت ميكنيم و تو اهل نسيان و فراموشي نيستي. عبارت « إِلا مَا شَاءَ اللَّهُ »[10] استثنا نيست تا بگوييم در مواردي كه خدا بخواهد آن حضرت ـ صلّي الله عليه و آله ـ فراموش ميكند، بلكه براي تأكيد مستثني منه است؛ زيرا ذات اقدس اله، در مقام منّت گذاشتن و اطمينان بخشيدن به آن حضرت است كه پس از اخذ قرآن فراموش نخواهد كرد و اگر ارادهي خداوند استثنا شده براي افادهي اطلاق قدرت و اختيار خداوند است؛ نظير آنجا كه ميفرمايد « وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالأرْضُ إِلا مَا شَاءَ رَبُّكَ »[11] اما اهل سعادت پس آنها نيز در بهشت ابدي تا آسمان و زمين باقي است جاودانند مگر آنچه خواست پروردگار باشد كه عطايش ابدي و نامقطوع است.
جملهي «إِلاَّ ما شاءَ رَبُّكَ»[12] كه در آيهي قبل آمده و مربوط به ابدي و دائمي بودن اهل شقاوت در جهنّم است، ميتواند استثنا از جاودانگي باشد يعني خداوند برخي از تبهكاران را پس از عذاب موقّت از جهنّم بيرون آورده به بهشت ميبرد، و جملهي «إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِما يُرِيدُ»[13] در ذيل آيه ميتواند قرينهأي بر صحّت اين استثنا باشد كه ميفرمايد: به راستي پروردگار تو هر چه را كه بخواهد انجام ميدهد. ولي تعبير مزبور در آيهي مورد استشهاد كه دربارهي جاودانگي بهشتيان است گرچه ظاهراً استثناست ولي باطناً براي تأكيد مستثني منه آمده است؛ زيرا خلاف وعده از ناحيهي خداوند محال است و امكان ندارد كه خداي سبحان به مؤمنان وعدهي جاودانگي بهشت بدهد و آن را عملي نكند! و عبارت پاياني آيه نيز كه ميفرمايد « عَطاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ»[14]: عطاي پروردگار ابدي و غير قابل انقطاع است، قرينهاي است بر اينكه بهشتيان، براي هميشه در بهشت جاويدند و اين استثنا براي تأكيد قدرت و مشيت است و مقصود آن است كه آنچه محقّق ميشود به مشيّت و قدرت حقّ است، نه آنكه از محدودهي قدرت او بيرون باشد. مثلاً اگر پدر مهرباني به فرزند خردسال خود در سفر بياباني و پرخطر بگويد تو همواره تحت حمايت من قرار داري مگر آنكه من نخواهم، در اين مورد، با اطمينان به قطعي بودن ارادهي پدر مهربان بر حفظ فرزند، استثناي مزبور ناظر به بيان قدرت پدر است نه راجع به انقطاع مراقبت.